Nhớ túi hàng Tết và bánh quy một thời

Thiếu túi hàng Tết là không có Tết

Thời ấy, những ngày cận Tết Nguyên đán, khu phố nào cũng mọc lên những quầy bán hàng Tết đông nghịt người xếp hàng. Mỗi hộ gia đình được mua một túi hàng Tết, bên trong có đầy đủ miến dong, bánh đa nem, bóng bì, hạt tiêu, nấm hương, đậu xanh, mỳ chính, thuốc lá, chè hương (có năm còn thêm cả gói va-ni để cho vào chè kho)... Tất cả được đựng trong túi nilon trong suốt, được bán với giá rẻ hơn so với giá “chợ đen” nhiều lần. Ngay cả trong thời chiến đánh trả máy bay địch, hàng Tết vẫn được cung ứng đầy đủ cho người dân.

Cùng với tiêu chuẩn thịt lợn, gạo nếp, rượu và mứt Tết, mâm cỗ cúng giao thừa của mỗi gia đình không thể đầy đủ các món nếu thiếu đi túi hàng Tết. Mua được túi hàng Tết, người ta mới yên tâm chuẩn bị các thứ khác. Chưa mua được thì bứt rứt, chưa yên. Còn nhớ một năm, mẹ tôi đưa mấy cái tem phiếu dặn sáng mai dậy sớm đi xếp hàng mua túi hàng Tết. Hôm sau, tôi tìm đến quầy bán hàng Tết nhưng người xếp hàng đã rồng rắn kéo dài. Ngại xếp hàng, tôi phóng xe đạp tìm quầy khác ở phố gần đó. Cũng đông nghịt người xếp hàng vòng trong vòng ngoài. Đành đứng xếp hàng vậy, đi quầy khác chắc cũng thế cả.

Gần trưa, đến lượt tôi mua hàng, tôi móc hết túi trong, túi ngoài không thấy tem phiếu. Tôi tá hỏa, mặt tái xanh tái tử, không nhớ mình đã đánh rơi tem phiếu ở đâu nữa. Về nhà, mẹ tôi mắng: “Đoảng vị thế là cùng! Không có túi hàng Tết là năm nay nhà mình mất Tết rồi!”. May là năm ấy gia đình cậu tôi về quê ăn Tết, nhường lại túi hàng Tết cho nhà tôi nên mâm cỗ cúng vẫn đầy đủ, nhưng tôi thì Tết năm ấy rúm ró như kẻ có tội.

Có gia đình kinh tế dư dả hơn đã mua thêm suất túi hàng Tết với giá cao để làm cỗ “hạ cây nêu”, cúng “mở hàng” hoặc “cúng rằm tháng Giêng”. Túi hàng Tết đối với tôi là một kỷ niệm dẫu hơi buồn nhưng nay nhớ lại cũng thấy nghẹn ngào vì lỗi cẩu thả thường thấy của tuổi trẻ.

Tết là phải có bánh quy gai, quy xốp

Những ngày cận Tết, tôi thường được mẹ giao nhiệm vụ xách túi bột mỳ, trứng gà, đường kính đi làm bánh quy. Mọi người mách nhau rằng địa chỉ ở phố nọ, phố kia có hàng làm bánh ngon lắm, họ cho nhiều bơ, va-ni, bánh thơm ngậy và làm nhanh, đỡ công chờ đợi. Thời đó, nhiều gia đình xây lò nướng, huy động mấy anh con trai khéo tay nhào bột, đánh trứng, nướng bánh, nhận làm gia công trong mùa cưới và tháng Tết, thu nhập thêm cũng kha khá. Lò làm bánh quy gia công thuê thì dường như khu phố nào cũng có.

Những túi, làn nguyên liệu đem đến được xếp thứ tự trên chiếc bàn. Mọi người ngồi chờ đợi với ánh mắt lạ lẫm khi chứng kiến thợ làm bánh qua các công đoạn. Tiếng đập bồm bộp của khuôn bánh giữa không gian thơm phức, ngầy ngậy mùi bơ, đường và trong cái rét của những ngày áp Tết thời ấy còn ám ảnh tôi mãi đến tận bây giờ.

Quá trưa, tôi xách túi bánh quy về, kiêu hãnh như vừa lập một chiến công lớn. Cả nhà xô vào toan nếm bánh. Mẹ tôi bảo: “Không được ăn, phải tội, thắp hương xong mới được ăn”. Bánh còn để tiếp khách đến chúc Tết và gửi về biếu nhà chủ nơi sơ tán nữa. Có một năm, mẹ tôi còn làm nhiều bánh hơn năm trước vì sau Tết anh tôi nhập ngũ, mẹ bảo làm nhiều để anh tôi mang lên đơn vị cùng đồng đội thưởng thức.

Suốt những ngày áp Tết, ngày nào mấy anh em tôi cũng mở thùng gạo hít hà mùi bánh quy gai, quy xốp thơm ngậy mà mẹ đã cẩn thận gói trong mấy lần túi nilon cho đỡ ỉu. Đối với tuổi thơ tôi, bánh quy gai, quy xốp là món ăn cao cấp, xa xỉ, dường như chỉ được ăn vào dịp Tết Nguyên đán.

Vào thời kỳ đổi mới, việc sản xuất kinh doanh thông thoáng, bánh kẹo các loại được chế biến với nhiều chủng loại, mẫu mã bao bì đẹp, bắt mắt, bày bán khắp các cửa hàng, siêu thị. Bánh kẹo nhập khẩu cũng hiện diện khắp các trung tâm thương mại. Người ta còn cho vào bánh quy socola, quả chery cùng nhiều gia giảm khác, tạo ra những vị bánh mới.

Nhưng, hương vị thơm ngầy ngậy riêng có của bánh quy gai, quy xốp vào dịp Tết thời ấy thật là đặc biệt. Nó không chỉ là món ăn yêu thích của chúng tôi khi đó, mà còn là kỷ niệm về cái Tết một thời, dẫu hạn hẹp về kinh tế nhưng đầy ắp tình cảm của người dân Hà Nội.