Jerash - nơi gặp gỡ giữa Đông và Tây

Chỉ cách Amman khoảng một giờ lái xe, bạn có thể thăm thú Jerash trong 1 - 2 ngày hoặc có thể đi về trong ngày nếu không có nhiều thời gian. Giữa vùng đất khô cằn của bán đảo Ả Rập, ở đất nước của đạo Hồi, Jerash tồn tại như một điểm nhấn thú vị.

Các dấu mốc lịch sử

Giới khảo cổ sau khi khai quật các di tích ở Jerash cho rằng, khoảng 5.000 năm trước con người đã sinh sống tại Jerash. Tuy nhiên, mãi đến khi Alexander Đại đế cai trị vùng đất này vào thế kỷ IV trước công nguyên (TCN) thì Jerash mới bắt đầu phát triển, văn hóa Hy Lạp lúc này nở rộ ở Jerash. Jerash bị Hoàng đế La Mã Pompey xâm lược vào năm 63 TCN, nó đã trở thành một tỉnh thuộc Syria và được đặt tên là Gerasa.

Khi đế chế La Mã phát triển cực thịnh, Jerash thuộc liên minh Decapolis - một liên bang thịnh vượng, gồm 10 thành phố giàu có cả về thương mại, chính trị và văn hóa thuộc sự cai trị của La Mã. Jerash trở nên giàu có nhanh chóng nhờ vào các hoạt động thương mại, trao đổi hàng hóa trên tuyến đường này. Vào thế kỷ đầu tiên sau Công nguyên, Hoàng đế Nero chinh phục vương quốc Nabataean.

Trước đó, Nabataean đã nằm trên con đường vận chuyển gia vị, hàng hóa của khu vực Trung Đông nối Ai Cập qua vịnh Aqaba trên Biển Đỏ đến tận Damascus về phía Bắc. Jerash lập tức được hưởng lợi cả về kinh tế lẫn văn hóa khi các đoàn thương nhân Nabataean đi qua Jerash trên đường đến Damascus. 

Khi đế chế La Mã suy tàn, Jerash lần lượt bị xâm lược bởi người Ba Tư và sau đó là người Hồi giáo. Thêm vào đó, trận động đất xảy ra vào thế kỷ VIII đã khiến thành phố bị hư hại nghiêm trọng, Jerash dần dần suy tàn và bị bỏ hoang, chôn vùi dưới cát vàng sa mạc. Mãi đến năm 1806, một du khách người Đức tên là Ulrich Jasper Seezten đã phát hiện ra một phần của Jerash. Thành phố này được khai quật từ năm 1925 và các dự án vẫn tiếp tục cho đến ngày nay. Jerash được coi là một trong những di tích được bảo tồn tốt nhất trong tất cả các di tích La Mã ở Trung Đông và được UNESCO đánh giá là “nơi gặp gỡ cổ xưa giữa Đông và Tây”.

Kiến trúc La Mã đỉnh cao

Ngay từ cổng vào của Jerash là cổng thành Hadrian (Hadrian’s Arch) còn khá nguyên vẹn với các phù điêu, đường nét chạm khắc nguy nga, lộng lẫy. Năm 129 - 130, hoàng đế La Mã Hadrian đã viếng thăm thành phố Jerash. Để đánh dấu sự kiện trọng đại này, cổng chào và đấu trường đua ngựa Hippodrome mang tên Hadrian đã được xây dựng tại Jerash.

Di tích của người La Mã để lại cho thành phố Jerash tính từ ngoài vào trong gồm: Quảng trường công cộng Oval Forum - nơi diễn ra những cuộc hội họp mang tính chất cộng đồng hay những lễ hội tâm linh về tôn giáo; những cây cột mang kiến trúc đặc trưng của người La Mã - Corinthian Column; con đường của những hàng cột, còn được gọi là Cardo Maximus (tên tiếng Latinh của con đường chạy theo hướng Bắc - Nam ở bất kỳ thành phố La Mã cổ đại nào), kéo dài từ cổng phía Bắc đến quảng trường Oval đầy ấn tượng và được xếp bằng những cột cao ở hai bên; đền thờ thần Zeus và đền thờ nữ thần Artemis; hai nhà tắm La Mã và những ngôi đền nhỏ bao quanh; hai nhà hát La Mã, gồm nhà hát lớn về phía Nam và nhà hát nhỏ hơn về phía Bắc; tường thành bao quanh thành phố...

Nhà hát phía Nam của Jerash là một trong những nhà hát La Mã nổi tiếng và hoành tráng nhất trong thế giới cổ đại với sức chứa 3.000 khán giả, được xây dựng vào cuối thế kỷ thứ nhất sau Công nguyên, dưới thời trị vì của Hoàng đế Domitian, và được tôn tạo bởi những người kế vị của ông - Trajan và Hadrian. Đền thờ Artemis được xây dựng trên vùng đồi cao ở trung tâm để thờ nữ thần bảo trợ của Jerash, được bao quanh bởi 12 cột được chạm khắc công phu theo phong cách La Mã ở các đầu cột (ngày nay chỉ còn 11 cột).

Địa điểm lộng lẫy nhất ở Jerash có lẽ là đài phun nước Nymphaeum nằm ở trung tâm thành phố, được xây dựng vào năm 191 nhằm phục vụ nhu cầu sử dụng nước hằng ngày của công dân Jerash. Công trình hai tầng này trông giống như một nửa vỏ sò hình bán nguyệt và được trang trí rất công phu bởi đá cẩm thạch, cột Corinthian và các phù điêu lộng lẫy. 

Sau đế chế La Mã, vào thế kỷ IV, người Kito giáo từng sinh sống tại Jerash và đến thế kỷ VII, người Hồi giáo bắt đầu chiếm đóng khu vực này. Các nhà thờ Kito giáo và Thánh đường Hồi giáo Umayyad đã từng được xây dựng tại đây. Tuy nhiên, trận động đất kinh hoàng vào năm 749 dường như đã khiến cả thành phố sụp đổ và Jerash đã nằm trong sự hoang vắng suốt một nghìn năm. Những gì còn sót lại đến ngày nay là minh chứng hùng hồn nhất cho quá khứ lẫy lừng của Jerash.

Giờ mở cửa của Jerash (Jordan) thay đổi trong năm. Vào mùa đông (từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau), Jerash mở cửa lúc 8h sáng và đóng cửa lúc 4h chiều. Vào mùa hè, bạn có thể ở lại Jerash đến 8h tối. Giá vé vào cửa Jerash là 12JD, tương đương 390.000VND.

Thời điểm đẹp nhất

Bạn có thể tới thăm Jerash vào bất cứ thời điểm nào trong năm, tuy nhiên, từ tháng 3 đến tháng 5 là thời gian lý tưởng nhất vì mùa xuân có rất nhiều hoa, thực sự làm nổi bật vẻ đẹp của nơi này. Mùa hè ở Jerash rất nóng, và vì Jerash hầu như không có bóng râm nên bạn hãy đi vào lúc sáng sớm hoặc buổi chiều muộn.

Mùa đông ở Jerash rất lạnh, đây là thời điểm mưa nhiều nhất trong năm, vì vậy, bạn cần chuẩn bị quần áo ấm và áo mưa. 

Đến Jerash như thế nào?

Jerash cách thủ đô Amman khoảng 50km - mất khoảng một giờ chạy xe. Có nhiều cách đi từ Amman tới Jerash:

- Phương tiện công cộng: Bạn có thể đi taxi từ trung tâm Amman tới bến xe phía Bắc tên là Tabarbour với giá 4JD - tương đương 130.000VND. Từ đây, cứ 15 phút là có một chuyến xe buýt tới Jerash. Nhược điểm duy nhất là xe buýt chỉ chạy khi có đầy khách. Vì vậy, tốt hơn là bạn nên đến vào buổi sáng sớm, đặc biệt nếu bạn dự định đi Jerash và quay về Amman trong ngày. Giá vé xe buýt tương đương 65.000VND.

- Taxi: Nếu bạn đi theo nhóm, có thể lựa chọn taxi với giá tương đương 650.000VND/chiều. 

- Mua tour: Tour trong ngày tới Jerash từ Amman có giá từ 60USD, tương đương 1.410.000VND/người. Ưu điểm của việc mua tour là bạn sẽ có hướng dẫn viên đi cùng, được cung cấp thông tin thú vị về lịch sử và kiến trúc của Jerash.

Nhà hàng ở Jerash

Gần lối vào Jerash có quán cà phê Fairouz - nơi tuyệt vời để thưởng thức đồ uống và đồ ăn nhẹ. Nếu bạn muốn ăn trưa thì có thể tới nhà hàng Cheesy Grillz, nhà hàng Lebanese House hoặc Jerash Rest House để thưởng thức các món ăn ngon tuyệt của Jordan.

Nga Trần