Nhạc sĩ, Nghệ sĩ ưu tú Trần Ngọc: Hạnh phúc với những không gian sáng tạo nghệ thuật

Riêng trong lĩnh vực âm nhạc, ông là tác giả của ca khúc “Em như chim câu trắng” nằm trong danh sách “50 bài hát thiếu nhi hay nhất thế kỷ XX” do Báo Thiếu niên Tiền phong, Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Ban Khoa học - Giáo dục Đài Truyền hình Việt Nam, Ban Âm nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam phối hợp bình chọn vào năm 2000.

1. Căn nhà ở phố Âu Cơ của Nghệ sĩ ưu tú (NSƯT) Trần Ngọc thật đẹp, mang phong cách của chính chủ nhân, mặc dù chỉ rộng 60m2. Với con mắt của một họa sĩ, ông đã thiết kế, bài trí một phòng khách hài hòa với điểm nhấn là những bức tranh rực rỡ sắc màu của chính ông.

Tranh của ông có tính triết lý, mỹ học và chất văn học ẩn trong màu sắc, bố cục, ánh sáng, đường nét... Tính hiện thực trong tranh của ông thể hiện một lối nghĩ, một cách tư duy logic, không sao chép tự nhiên mà lấy thực tế làm tư liệu cho cảm hứng sáng tác để tạo nên một bút pháp, ngôn ngữ, màu sắc, hình tượng, bố cục độc đáo. Đặc biệt, ông dùng thủ pháp hội họa trang trí, kết hợp nhuần nhuyễn với thư pháp khiến tranh của ông khúc chiết nhưng khoáng đạt, tự do, thỏa sức diễn đạt ý tưởng triết mỹ. 

Nhìn những bức vẽ này, nhiều người nghĩ ông đã đến với hội họa từ rất lâu, thế nhưng thực tế lại không phải vậy. Năm 2013, ở tuổi 70 ông mới bắt đầu cầm cọ và chỉ sau đó 5 năm đã có triển lãm “Nhịp điệu những cây cọ” giới thiệu 49 tác phẩm hội họa xuất sắc nhất của mình với tư tưởng xuyên suốt là hướng con người tới những giá trị tốt đẹp, dẹp bỏ cái xấu, tôn vinh những tổ ấm và sự thủy chung.

2. Dường như ông trời đã cho Trần Ngọc quá nhiều ưu ái. Ông là nghệ sĩ đa tài, luôn cháy hết mình với niềm đam mê nghệ thuật. Khi không cầm cọ, ông chuyển sang viết truyện, viết thơ rồi lại cầm đàn gẩy lên những giai điệu đẹp của cuộc đời. Sau khi nghỉ hưu, ông đã dành thời gian đi khắp mọi miền đất nước để tìm cảm hứng sáng tạo nghệ thuật.

Và nay, xấp xỉ tuổi 80, Trần Ngọc như bận hơn trước. Gần đây, ông hào hứng viết ca khúc cho các phường, xã của Hà Nội và các địa phương khác. Như viết về Hà Tĩnh, ông có 4 ca khúc: “Sóng tình biển Hà Tĩnh”, “Đức Thọ - niềm tin nỗi nhớ”, “Đất mẹ yêu thương”, “Bến tình”. Về Lạng Sơn, ông có 2 ca khúc: “Hương tình xứ Lạng”, “Mẫu Sơn, anh đợi em chờ”... Tuy sáng tác cho địa phương, ca sĩ nghiệp dư thể hiện là chính nhưng ông dứt khoát không "nghiệp dư hóa" tác phẩm của mình.

Sinh ra trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật nổi tiếng tại Hà Nội (Trần Ngọc là con trai của nhà viết kịch, viết nhạc Trần Côn), thế nhưng đến tuổi trưởng thành, “cậu ấm” Trần Ngọc lại xung phong đi miền núi công tác để có thời gian học hỏi, trải nghiệm, lĩnh hội các điệu múa của bà con dân tộc Cao Lan, Tày, Nùng... ở vùng Việt Bắc khi công tác ở Đoàn Văn công Việt Bắc.

Suốt 7 năm công tác tại đây, ông hăng hái tham gia viết kịch, sáng tác nhạc, chơi đàn, biên đạo múa, trang trí sân khấu... để rồi kiến thức thực tế ấy “dẫn” ông vào học chuyên ngành Sáng tác - Lý luận - Chỉ huy tại Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam). Sau khi tốt nghiệp, ông về công tác tại Đoàn Chèo Hà Nội (nay là Nhà hát Chèo Hà Nội) với vai trò là một nghệ sĩ đàn cello, sáng tác nhạc nền và chỉ huy dàn nhạc chèo.

Trong sự nghiệp sáng tác âm nhạc, Trần Ngọc sở hữu hàng trăm ca khúc viết cho các lứa tuổi, nhưng ca khúc đầu tay viết cho thiếu nhi “Em như chim câu trắng” vẫn được đánh giá là ca khúc thành công nhất, để lại dấu ấn lớn nhất trong lòng người nghe. Đây có thể nói là ca khúc “chào hàng” khi ông bén duyên với truyền hình, về công tác tại Đài Phát thanh - Truyền hình Hà Nội. Ca khúc ra đời năm 1973, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước còn ác liệt với rất nhiều hy sinh, mất mát. Trần Ngọc gửi vào đó khao khát hòa bình cho đất nước, khát khao cuộc sống ấm êm, hạnh phúc đến với mọi nhà. Người thể hiện ca khúc này đầu tiên là ca sĩ Hồng Nhung và cho đến nay, qua nhiều thế hệ ca sĩ thể hiện, ca khúc vẫn được các em nhỏ yêu thích.

3. Là người sống tình cảm, giàu lòng nhân ái, nghệ sĩ Trần Ngọc đã dùng số tiền bán tranh và số tiền thu được từ 3 đêm nhạc để làm từ thiện. Những ngày này, ông đang tất bật chuẩn bị cho đêm nhạc thứ 4 của mình tại Nhà hát Lớn Hà Nội gồm 3 chương: “Em như chim câu trắng”, “Suối tình chim công”, “Cánh chim lạc biển”. Ông gửi gắm thông điệp về một “cánh chim” Việt Nam vững vàng vượt qua sóng gió, hiên ngang tiến bước hội nhập quốc tế, nhất là khi đất nước vừa trải qua những ngày khó khăn do đại dịch Covid-19. Đêm nhạc nhân thêm ý nghĩa nhân văn khi ông sẽ dùng số tiền này để hỗ trợ cho các cháu khuyết tật học giỏi, những trẻ em mồ côi cha mẹ.

Trò chuyện cùng nhạc sĩ Trần Ngọc thấy như được truyền thêm năng lượng. Ở tuổi xấp xỉ 80 nhưng ông vẫn thật sung sức, mạnh khỏe và đam mê sáng tạo. Ông bảo, bí quyết của ông là sống vô tư, lạc quan, yêu đời, không bon chen, xô bồ. Là người giỏi chữ nghĩa, thư pháp, ông cũng đã viết câu đối và lấy đó làm quan điểm sống của mình: “Tâm sáng tài cao tầm rộng lớn/ Tín vững, tình sâu thịnh ngàn năm”. Ý của ông là làm việc gì cũng phải có 4 chữ "t", đó là "tâm", "tài", "tín" và "tình".

Ông tâm niệm, nghệ thuật không phải là sao chép thực tế cuộc sống mà từ thực tế sinh động người nghệ sĩ sẽ tạo nên giá trị của tư duy và nghệ thuật. Nhìn công việc mà ông đã và đang làm như vẽ tranh, sáng tác nhạc, dạy học..., có thể hiểu ông đang cố gắng hết sức để chạy đua với thời gian, với tuổi tác. Bởi theo ông, món quà lớn nhất, hạnh phúc nhất mà người nghệ sĩ có được chính là có một hành trình nghệ thuật đúng nghĩa, luôn được đắm mình trong không gian sáng tạo nghệ thuật.