Nhớ mâm cỗ tất niên của mẹ

Nguyễn Thị Kim Oanh| 31/01/2022 14:24

(HNNN) - Trong tâm thức người Việt Nam, Tết Nguyên đán rất hệ trọng. Người ta cầu mong gặp được nhiều may mắn trong năm mới. Tết cũng là dịp để đoàn tụ gia đình. Dù đi làm ăn xa nhưng khi những ngày cuối năm cận kề thì ai cũng gắng thu xếp công việc để về nhà ăn Tết. Đối với người khá giả thì Tết là dịp sắm sửa, vui chơi. Còn với người nghèo thì “lo Tết, chạy Tết”. Bởi vậy, dân gian có câu: “Tết đến sau lưng, ông vải thì mừng, con cháu thì lo”.

Đến phiên chợ Đơ 25 tháng Chạp, mẹ đi chợ mang về mấy bó lá dong, yến gạo nếp cái hoa vàng, mấy cân đậu xanh xanh lòng, mấy cân thịt sấn vai và vài bó lạt giang chẻ sẵn. Rồi mẹ sai anh cả tôi mang cái thùng mọi năm vẫn luộc bánh chưng ra cọ rửa cho sạch sẽ. Cô út phải rửa lá dong, kêu rét cóng cả tay rồi cằn nhằn: “Sao mẹ không mua bánh chưng gói sẵn cho anh chị em con đỡ vất vả?”. Mẹ nói: “Là con gái thì phải biết nữ công gia chánh, kẻo mai kia về nhà chồng lóng nga lóng ngóng, để thông gia người ta cười là mẹ không biết dạy con”. Đến bây giờ khi chị em chúng tôi đã làm mẹ, làm bà, mới thấm thía những lời răn của mẹ.

Tôi vẫn nhớ cảnh đón Tết trong những ngày gió bấc se se. Mâm cỗ tất niên được mẹ tôi chuẩn bị công phu, cầu kỳ lắm. Thường là phải đủ 4 bát, 9 đĩa. Bát canh bóng màu vàng trong như hổ phách, vừa xốp vừa giòn được làm từ bóng cá thủ hoặc bì lợn. Miếng bóng được tẩy kỹ bằng rượu trắng và gừng giã nhỏ rồi cắt lát hình vuông hoặc hình quả trám. Su hào thái vuông quân cờ, xanh trong màu ngọc bích. Cà rốt tỉa hình, cắt lát mỏng như những đóa hoa đồng nội. Vài quả đậu Hà Lan, mấy miếng súp lơ trắng, súp lơ xanh tạo màu đẹp mắt. Nước dùng nấu canh bóng phải là nước luộc gà trong, có tí bọt nào nổi lên là phải vớt bỏ đi, cho thêm ít tôm nõn khô làm ngọt và thơm nước. Không thể thiếu mấy miếng thịt thăn thái mỏng, mấy miếng mộc nhĩ, nấm hương. Canh bóng múc ra bát rồi lại rắc thêm trứng gà tráng mỏng thái chỉ lăn tăn, vài ngọn rau mùi thấp thoáng càng làm cho sắc men trắng muốt của chiếc bát sứ thêm trang trọng, gợi thèm.

Bát canh ninh với nguyên liệu là măng lưỡi lợn và khuỷu chân giò. Khuỷu móng giò chẻ đôi, chặt thành từng miếng vừa vặn, rồi buộc chặt bằng lạt. Măng khô ngâm kỹ trong nước vo gạo, vớt ra thái vuông, luộc vài lượt cho mềm và bớt màu sẫm. Cho móng giò và măng với một ít nước luộc gà, nêm mắm muối xào kỹ cho ngấm rồi mới cho nước dùng vào ninh nhỏ lửa để nước canh không bị đục. Mỗi bát canh chỉ đơm vài cục móng giò với 7 - 8 miếng măng là vừa đủ, phía trên rải một lớp miến dong dưới mấy củ hành trần trắng muốt. Màu măng nâu nâu, lá hành xanh mướt, khúc móng giò hơi vàng như màu nghệ nhạt, nom bát canh ninh màu mỡ nhưng ăn lại không ngán.

Để nấu được bát canh mọc ngon cũng khá cầu kỳ. Phải là loại nấm hương rừng mọc ở thân cây sung dì tôi mua được của người Dao Đỏ ở Lào Cai là thơm ngon nhất. Nấm hương ngâm kỹ, rửa sạch, cắt hết chân, để ráo nước rồi mới nêm giò sống vào từng cánh nấm cho tròn đầy. Nước nấu mọc cũng là nước luộc gà, cho hạt sen trần hầm nhừ rồi mới thả nấm mọc vào. Có người còn cho thêm trứng chim cút luộc bóc vỏ chiên qua dầu mỡ, nhưng mẹ tôi bảo có mùi tanh và váng dầu mỡ nên không thích. Bát canh mọc trong veo, hạt sen trắng ngà, những cánh nấm ôm gọn miếng giò trong lòng, lơ lửng bồng bềnh bên những sợi rau mùi xanh xanh thật là bắt mắt.

Bát canh thứ tư là bát miến, nấu bằng nước xuýt với bộ lòng gà và mộc nhĩ, nấm hương thái chỉ. Xưa kia người Hà Nội toàn dùng miến Tàu làm từ bột đỗ xanh. Sau này, các nhà sản xuất đã “cải tiến”, chế biến miến bằng tinh bột củ dong riềng. Đây là món canh mát, dễ ăn, đám trẻ thích nhất.

Bốn bát canh đặt vào bốn góc mâm đồng. Chính giữa là bát nước mắm ngon, thơm mặn mòi mùi biển. Hạt tiêu xay nhỏ rắc vào. Đầu vị là đĩa thịt gà ri luộc chặt miếng to, vuông vức xếp úp, da vàng nhẫy điểm thêm chút lá chanh thái nhỏ như sợi chỉ xanh. Giò bò, giò lụa, giò xào, chả quế, nem rán, khúc cá kho riềng, đều là những món ăn nguội, hợp với bốn bát canh tạo nên màu sắc riêng cho mâm cỗ Tết Việt Nam. Cũng không thể quên món nem chạo trộn thính và lá ổi, được bọc kín trong lá chuối tươi. Những quả nem như những chiếc kim tự tháp xinh xinh màu xanh nõn, thứ đồ nhắm này quả là tốn rượu. Bánh chưng được bóc ra, rồi dùng lạt tước nhỏ xắt thành 8 miếng. Rau sống, dưa hành cũng được đưa cả lên mới đủ vị.

Mâm cỗ tinh tươm được bày trang trọng trên ban thờ. Sáu chiếc bát sứ, sáu đôi đũa mun được sắp bên thành mâm. Cha tôi trịnh trọng thắp ba nén nhang dưới trụ hương vòng thơm ngát, rồi sửa lại khăn lượt áo the, thành kính nhìn lên bài vị rồi khấn Trời, Phật, thần linh, tổ tiên “phù hộ độ trì cho toàn gia mạnh khỏe, con cháu thông minh, học hành tấn tới…”.

Anh chị em chúng tôi hiện tại đều có cuộc sống gia đình ổn định và vẫn giữ nguyên nếp cũ của gia đình. Mâm cỗ tất niên vẫn đủ 4 bát 9 đĩa, chỉ có các món bày đĩa trên mâm cỗ bây giờ đã thay đổi đôi chút tùy theo điều kiện của mỗi nhà.

(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Nhớ mâm cỗ tất niên của mẹ