Sứa đỏ - thức quà ngon giao mùa

(NSHN)- Đi qua những ngày nồm hoang hoải, nắng lên, Hà Nội lại mang vẻ hồng hào, tươi tắn vốn có. Nắng chưa gắt gỏng, nhưng đã kịp đánh thức vị giác người Hà Nội, làm con người ta thèm một thức quà chiều mới mẻ, làm mát dạ, mát lòng.

Mùa này, người dân Hà Thành rủ nhau đi ăn nộm sứa đỏ, cùi dừa. Trên phố có nhiều nơi bán sứa đỏ. Nhưng lâu đời nhất chắc là gánh sứa đỏ của cụ Gái, ở ngay ngã tư Hàng Chiếu - Nguyễn Thiện Thuật. Ngót nghét đã gần 80 năm, có lẽ gánh sứa  có thể xếp vào gánh hàng đặc biệt mang phong vị quà Hà Nội xưa.

Trước đây, cụ Gái gánh sứa đi bán rong. Sau này, khi mắt đã mờ, chân đã chậm, cụ mới ngồi cố định ở một chỗ. Cụ Gái giờ bán nước. Gánh sứa thì con gái cụ bán thay. 

Cũng như rươi, sứa đỏ là thức quà mà mẹ thiên nhiên ban tặng theo mùa. Sứa đỏ bắt đầu xuất hiện từ cuối tháng Giêng đến tháng Năm âm lịch và hầu như được đánh bắt ở vùng biển Hải Phòng, Nam Định, nơi có rừng ngập mặn sú, đước.

Sứa đỏ là loài nhuyễn thể, thân chứa nước, để lâu trong không khí thì chỉ còn một lớp vỏ bèo nhèo. Người dân Hải Phòng nghĩ ra cách ngâm sứa đỏ vào thùng nước có sẵn rễ hoặc vỏ cây sú vẹt ngay sau khi đánh bắt. Chất từ vỏ, rễ cây sú giúp sứa không tan, không tanh mà lại giòn sật và có một màu đỏ hấp dẫn. Sứa đỏ cũng không phải một loài riêng biệt, bản chất của sứa đỏ có màu trắng trong, màu đỏ chính là do chất thôi ra từ vỏ và rễ cây sú vẹt.

Những thùng sứa từ Hải Phòng chuyển lên Hà Nội được người bán hàng đổ ra chậu nước sạch rồi thả vào vài miếng chanh, hay những miếng quất cắt lát, át hẳn đi cái mùi nồng nồng của vỏ, rễ sú vẹt.

Sứa đỏ không phải món ăn khởi sinh ở đất Kinh kỳ, nhưng phải ở đất Kinh kỳ, sứa đỏ mới là món ăn chơi cầu kỳ và kén người ăn.

Với những người lần đầu thấy sứa đỏ mà ngại ngần thì khó lòng dám thử hoặc với những người ăn không hợp thì thấy sứa đỏ vô vị. Nhưng với những ai đã lỡ "phải lòng" thức quà này thì chỉ mong nhanh nhanh tới mùa sứa đỏ, để tới quán quen, sà vào gánh sứa, ăn cho kì được miếng sứa đỏ mát bùi.

Sứa đỏ phải ăn đúng cách, đủ nguyên liệu thì mới thấy hết vị ngon. Trong mẹt sứa, không thể thiếu miếng đậu nghệ nướng vàng mềm, cùi dừa trắng phau, xanh xanh của tía tô, kinh giới. Đặc biệt là chén mắm tôm ngon - mắm tôm phải pha từ tối hôm trước, hòa với mì chính, rượu nếp, đường theo bí quyết riêng của gia đình cụ Gái, rồi để qua đêm cho ngấm vị.

Người ăn vắt chanh vào mắm tôm rồi đánh bông lên, sau đó chọn lá tía tô to nhất để làm thứ gói, xếp kinh giới, sứa, đậu nghệ, cùi dừa, mỗi thứ một miếng rồi gói ghém thật khéo, chấm vào bát mắm tôm vừa pha thêm chanh.

Vị thanh mát, giòn sật của sứa; vị béo bùi, ngọt mềm của đậu nghệ, cùi dừa; vị thơm thanh của tía tô, kinh giới quyện với chút đậm đà của mắm tôm sẽ đánh thức mọi vị giác của người thưởng thức.

Nắng chiều nghiêng ngả, tiếng xe cộ ồn ã, tiếng người người trò chuyện to nhỏ đã tạo nên thứ âm thanh huyên náo trùm quanh gánh sứa đủ sắc đỏ, xanh, trắng, vàng. Tất cả tạo nên một nét đẹp rất Hà Nội, rất xưa.