Độc đáo lễ hội “kén rể” Đường Yên

Bảo Khánh| 23/05/2019 11:23

(NSHN) - Làng cổ Đường Yên thuộc xã Xuân Nộn (huyện Đông Anh, Hà Nội) xưa kia có tên là Kim Hoa, tên Nôm là làng Kim Con. Hằng năm, cứ vào mùng 2 tháng Hai (âm lịch), người dân nơi đây lại tổ chức lễ hội “kén rể” với nhiều nghi thức và trò chơi dân gian độc đáo nhằm tưởng nhớ công ơn của nữ tướng Lê Hoa.

Tương truyền, khi Hai Bà Trưng phất cờ khởi nghĩa (năm 40-43), làng Đường Yên có người con gái tên là Lê Hoa khi đó 17 - 18 tuổi vẫn chưa lấy chồng, đi theo Hai Bà đánh giặc Đông Hán và lập nhiều chiến công. Sau khi lên ngôi vua, Hai Bà Trưng điều Lê Hoa về làm tri phủ huyện Đông Ngàn, bản doanh đóng tại làng Đường Yên. Đất nước trở lại thanh bình, Lê Hoa mở hội kén người hiền tài làm chồng. Lễ hội “kén rể” làng Đường Yên ra đời từ đó.

Những người được chọn tham gia các vai chính trong lễ hội đều phải trải qua quá trình tuyển lựa với nhiều tiêu chí khắt khe. Người đóng vai mẹ của Thánh bà, tức Mẫu bà phải là người đẹp, song toàn, gia đình gương mẫu. Người đóng Thánh bà (tức bà Lê Hoa) cùng hai “chàng rể” (gồm phe Bắc và phe Hậu) phải là các trai thanh gái lịch, chưa có gia đình riêng, học hành giỏi giang, xuất thân trong các gia đình nền nếp...

Sáng ngày mùng 2 tháng Hai âm lịch, dân làng Đường Yên náo nức ra đình dự hội. Mở đầu là màn vinh quy bái tổ. Một đoàn người rước kiệu đi từ cổng làng vào sân đình, hai bên có các bô lão trong làng đón Thánh bà xuống kiệu. Đây cũng là lúc màn múa tích “Cởi vú mo” bắt đầu nhằm tái hiện cảnh Thánh bà giả trai, dùng mo cau làm áo giáp tham gia đánh giặc. Khi trở về, bà cởi bỏ mo cau để trở lại là con gái và đi lấy chồng. Màn múa này được thực hiện bởi sáu em nhỏ ăn mặc đẹp, đeo mặt nạ. Khi có trống lệnh, các “nàng tiên” cởi mo ở ngực ra. Đây được coi là màn múa đặc trưng nhất của lễ hội. Khi màn múa kết thúc, hai “chàng rể” trong trang phục truyền thống cùng giới thiệu về bản thân và thi tài ứng xử.

Tiếp đó, các “chàng rể” phải trải qua những màn thi khó khăn như: Thi cày, cấy, kiếm cá vá chài, câu ếch, bắt trạch trong chum... để ban giám khảo chấm điểm. Các trò chơi dân gian này thu hút sự tham gia của đông đảo dân làng bởi sự vui nhộn và tính dân gian đặc sắc. Sau khi tìm ra người chiến thắng, dân làng tổ chức múa hát mừng cho đôi trai tài gái sắc nên duyên.

Điều đặc biệt là đến năm 2001, sau 60 năm thất truyền, được sự quan tâm của chính quyền địa phương, lễ hội “kén rể” làng Đường Yên đã được khôi phục với đầy đủ các nghi lễ và trò chơi dân gian. Ý nghĩa cốt lõi của lễ hội này là thể hiện tinh thần hiếu học, tinh thần thượng võ của dân tộc và gửi gắm những ước vọng về cuộc sống ấm no, mùa màng tươi tốt của người dân làng Đường Yên.