Bắc Kinh nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm không khí

Ở thủ đô Bắc Kinh, sương mù và khói trắng từng bao phủ khắp trong nhiều ngày. Ô nhiễm không khí, đặc biệt là ô nhiễm hạt “siêu bụi” PM2.5 (loại hạt mịn gây nguy hại tới sức khỏe con người, có thể gây các bệnh đường hô hấp, ung thư phổi và tim mạch) trở thành một vấn đề nghiêm trọng.

Nồng độ hạt mịn PM 2.5 ở Bắc Kinh luôn cao hơn gấp đôi mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới. Vào thời kỳ đỉnh điểm, hàng loạt các trường học phải cho học sinh nghỉ học, hàng nghìn công trường và nhà máy phải đóng cửa. Nhiều người phải mua không khí sạch đóng chai nhập khẩu để đối phó với tình hình. Hình ảnh người dân đeo máy hô hấp nhân tạo khi di chuyển trong khói mù dày đặc vì ô nhiễm không khí đã không còn quá lạ lẫm ở thành phố 22 triệu dân.

Tình trạng ô nhiễm nặng nề này là hậu quả tất yếu của chính sách phát triển "nóng" kéo dài hàng thập niên qua ở Trung Quốc, đặc biệt là chính sách phát triển ngành nhiệt điện than, nguồn phát thải chủ yếu khí độc hại CO2.

Nhận thức được sự nguy hiểm của ô nhiễm môi trường, từ năm 2013, Bắc Kinh bắt đầu triển khai nhiều biện pháp nhằm giảm ô nhiễm như hạn chế đốt than sưởi ấm, loại bỏ các phương tiện xả thải cao, đóng cửa các nhà máy xi măng và nâng cấp hàng nghìn công ty để hạn chế phát thải... Mục tiêu của Bắc Kinh là khiến bầu trời đầy khói bụi của nước này dần trong xanh trở lại.

Để tạo ra các vành đai không khói than, thành phố yêu cầu các công ty gây ô nhiễm rời khỏi Bắc Kinh lẫn các khu vực lân cận. Chính quyền cũng tuyên bố sẽ đóng cửa khoảng 1.000 nhà máy nữa tại Bắc Kinh tới năm 2020 trong kế hoạch giảm ô nhiễm không khí và khuyến khích xây dựng dự án sử dụng khí gas và các nhiên liệu sạch thân thiện với môi trường.

Từ năm 2017, khoảng 4 triệu hộ gia đình ở Bắc Kinh đã chuyển từ các nguồn nhiên liệu rắn gây ô nhiễm như than đá, gỗ hoặc lõi ngô sang các nguồn năng lượng sạch hơn như điện hay khí đốt tự nhiên. Dù phải trả tiền gấp ba lần để sưởi ấm so với dùng than, tương đương 500 USD mỗi mùa đông, nhưng người dân đều cảm thấy hài lòng. Nhờ thế, chất lượng không khí được cải thiện đáng kể. 

Năm 2016, chính quyền Bắc Kinh đã cho hạn chế phân nửa số xe hơi lưu thông trên đường hằng ngày. Xe biển số chẵn đi ngày chẵn, xe biển số lẻ đi ngày lẻ (ngoại trừ các xe ưu tiên như xe buýt, xe taxi, xe cứu thương…). Hơn 1.600 trạm kiểm soát được xây dựng để giám sát việc thi hành quy định này. Bắc Kinh cũng thiết lập các hệ thống giao thông xanh và ưu tiên phát triển hệ thống giao thông công cộng. Người dân được khuyến khích chuyển sang đi lại bằng tàu điện ngầm để giảm thiểu số lượng khói bụi thải ra môi trường.

Bắc Kinh cũng đang đẩy nhanh tiến độ thay thế 70.000 taxi thông thường sang taxi chạy điện. Đến cuối năm 2020, thành phố dự kiến có 20.000 taxi điện, với khả năng chạy liên tục 300 km và chỉ mất ba phút mỗi lần sạc. Bắc Kinh đến nay đã thiết lập 100 trạm sạc và sẽ mở thêm 190 trạm nữa tới cuối năm 2020.

Để ngăn chặn bụi, Bắc Kinh kiểm soát bụi phát ra tại các công trường xây dựng, niêm phong phương tiện vận tải tạo ra bụi, tăng cường quét đường và hút bụi. Đầu năm 2017, thành phố đã xây dựng "vòng cổ xanh" cây cối và các vành đai xanh như một giải pháp tự nhiên để chống lại ô nhiễm.

Không chỉ hành động đơn lẻ, Bắc Kinh còn phối hợp với tỉnh, thành khác thực hiện các thỏa thuận và hành động thống nhất trong kiểm soát nguồn gây ô nhiễm không khí, cấu trúc năng lượng, tối ưu hóa các ngành công nghiệp, quản lý phát triển đô thị và ứng phó khẩn cấp trong trường hợp không khí bị ô nhiễm nặng.

Lộ trình dài hơi, từng bước và khoa học này đang tỏ ra có hiệu quả. Tháng 9-2019, tổ chức giám sát chất lượng không khí AirVisual đánh giá Bắc Kinh "đang đi đúng hướng" trong việc giảm bụi mịn PM 2.5. 

Nồng độ PM 2.5 trong năm 2019 ở Bắc Kinh giảm gần 20% so với năm 2018. Chỉ số PM2.5 trung bình mỗi giờ ở thủ đô Bắc Kinh cũng giảm xuống còn 42,6 mcg/m3 trong 8 tháng đầu năm 2019. Con số này vào năm 2018 là 52,8 mcg/m3. 

Nhờ sự nỗ lực không ngừng nghỉ, chất lượng không khí Bắc Kinh đã được cải thiện đáng kể. Hiện Bắc Kinh đã thoát khỏi danh sách 200 thành phố ô nhiễm nhất thế giới.