''Hoa quân tử'' Hà Nội phố xuân

Hoài Hương| 04/04/2021 05:25

(HNMCT) - "Vị tình lai ký nhất chi mai hữu biệt hoài” (Vì tình gửi tới một cành mai tỏ nhớ nhung).

Minh họa: Lê Tiến Vượng.

Từ phương Nam nắng gió, theo lời mời của em Hà Nội, tôi bay ra ngắm phố cổ trong cái lạnh se sắt và cơn mưa phùn giăng mắc hư ảo. Giống cú sét ái tình khi nhìn thấy chậu bonsai nhất chi mai đặt trên đôn sứ Bát Tràng xanh lam trước bộ tứ bình trong gian khách ngôi đình cổ Kim Ngân ở phố Hàng Bạc. Một gốc cây gầy guộc xù xì phủ rêu xám, một dáng cành “huyền” mềm mại đến nao lòng, một sắc trắng tinh khôi thanh khiết khiêm nhường của hoa điểm xuyết ửng hồng của nụ, hòa cùng màu chồi non lá xanh như ngọc biếc, phảng phất hương nhẹ như làn gió thơm thoát tục... tất cả đã níu hồn làm tim tôi lạc phách. Mê hoặc, đưa tay chạm khẽ vào cánh hoa, cảm nhận một sự mềm mại bao bọc, thời gian bất giác như xuyên không ngược về ngàn năm Thăng Long thành...

Nhất chi mai, còn gọi là hàn mai, bạch mai, nhị độ mai - loài hoa được xếp trong "thập đại danh hoa", được xưng tụng là "bách hoa khôi”, là một trong “tuế hàn tam hữu”, “tam ích hữu” - 3 loài cây trong tuyết lạnh, 3 người bạn có ích (ngự sử mai, trượng phu tùng, quân tử trúc). Xưa, phía đông nam Thăng Long thành đã có những ngôi làng mang tên Mai, như Hồng Mai (sau vì kỵ húy đổi là Bạch Mai), Hoàng Mai, Tương Mai, Mai Động..., phía tây bắc thành có một trạm khách tên Mai Dịch... Để thấy, mai đã từng là loài hoa mùa xuân của thành Thăng Long cùng với hoa đào.

Thời cuộc chuyển dời, chỉ còn tên làng, mai trở thành loài hoa hiếm, dần trở thành thú chơi tao nhã, tinh tế và cầu kỳ của những người thưởng hoa, chơi hoa ngày xuân. "Hàn mai xuân tín tảo" - cành mai mùa lạnh báo tin xuân sớm về. Nhất chi mai trải qua những ngày đông buốt giá, kiên cường âm thầm ủ nhựa tích năng lượng sinh tồn trong thân cây mảnh mai, để khi mưa xuân vừa rắc vài giọt là bung lộc, đơm nụ. Khí trời càng lạnh, hoa càng trổ nhiều bông, tỏa hương thơm, báo hiệu mùa xuân mới an lành.

Không như các loài hoa khác thường héo tàn rồi rụng, nhất chi mai lúc lìa cành vẫn cống hiến sắc đẹp lạ thường với cánh hoa chuyển sang màu hồng đỏ. Nhất chi mai bao giờ cũng nở hai lần, sau lần thứ nhất vào dịp Tết, mai lại dồn sức đâm nụ để nở lần hoa tiếp vào tháng hai, tháng ba. Cũng bởi sức sống tiềm tàng, mãnh liệt cùng vẻ đẹp tinh khiết, nhất chi mai đã “đốn tim” bao khách yêu hoa. Tựa như bậc quân tử luôn giữ cốt cách thanh cao trước nghịch cảnh, nên từ xưa hoa đã được tôn là “cây quân tử”. Thành Thăng Long còn lưu truyền giai thoại về một thiên tình sử từ gần 700 năm trước, khi Hồ Quý Ly được vua Trần gả Huy Ninh công chúa (có tên là Nhất Chi Mai) nhờ nhớ một câu thơ ai đó vạch trên bãi biển: “Quảng Hàn cung lý Nhất Chi Mai” để đối với câu thơ của vua Trần Nghệ Tông: “Thanh Thử điện tiền thiên thụ quế”...

Ngoài sân đình, ánh trăng rằm xanh bạc loáng ướt trong mờ sương, không khí càng buốt giá khi nghiêng về đêm, nhìn lại cây nhất chi mai, vẫn một dáng “huyền” đến nao lòng, như một cái lắc mình kỳ diệu, những búp nụ hồng lay động, khẽ khàng, từng bông hoa nở bung ra trắng như đốm sao trong mờ mờ tối, đẹp đến mê đắm, tôi chỉ dám thở nhẹ, sợ khoảnh khắc này sẽ tan biến...

Em Hà Nội, hơi thở ấm bên tôi, có chút mơ hồ bối rối, cảm giác em và cây hoa nhất chi mai là một, làm tôi si mê như trong một cơn mơ làm thần tiên chốn bồng lai. Em nói với tôi, nhất chi mai là loài hoa có linh khí, với ai có tình thì hoa mới phô diễn hết vẻ đẹp tao nhã và tỏa hương như một sự cống hiến. Và khi trở về phương Nam, trong tôi văng vẳng câu thơ cổ: “Vị tình lai ký nhất chi mai hữu biệt hoài” - Vì tình gửi tới một cành mai tỏ nhớ nhung.

(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
''Hoa quân tử'' Hà Nội phố xuân