Tháng Tư

Để phân biệt vầu đắng với vầu ngọt người ta dùng tay miết lên lớp phấn màu tím thẫm trên thân măng. Nếu da ngón tay nhuộm màu nhạt thì đấy là măng ngọt, ngược lại là măng đắng. Măng đắng đầu mùa dễ ăn, xào cháy cạnh với lá chanh hay luộc chấm mẻ chưng, muối vừng đều ngon cả. Nhưng nếu có sấm thì nó sẽ lập tức đắng đến tê cả lưỡi. Có lẽ vầu đắng là thứ cây nhạy cảm bậc nhất với thời tiết. Chỉ cần đêm nay có mưa rào, trong mưa lại có sấm thì sáng mai ra vẫn khoảnh rừng ấy, măng đã trở nên đắng ngắt.

Tháng Tư là tháng dễ nhớ. Nó có đủ cái phong vị hết sức đặc sắc của tiết trời giao mùa. Dường như là có một cuộc đuổi bắt rất sinh động, thú vị giữa xuân và hè. Thời tiết giống như một cô gái đỏng đảnh mà dễ thương, trái tính trái nết nhưng dễ tha thứ. Chỉ cần cô ấy mỉm cười một cách chân thành và mở thật to đôi mắt trong veo thì chẳng ai muốn giận nữa cho dù vừa cách đấy ít phút chính cô ấy đã quay ngoắt 180 độ cảm xúc của mình.

Những cơn mưa đầu tiên của mùa hè trút xuống mang theo không khí thanh sạch, cây cối nhà cửa được gột rửa tinh tươm, hoa lá mướt mát lộng lẫy. Giờ là lúc mà những cây dưa chuột của mẹ bắt đầu vươn cao khỏi mặt đất. Việc của tôi là vào rừng chặt những cành cây nhỏ và dài, về cắm xuống hai bên luống dưa rồi buộc chặt ở bên trên lại như một cái mái nhà. Dưa chuột sẽ tự vươn những sợi râu nhỏ tí xíu và bám vòng xung quanh thân cây để leo lên. Lúc nào mẹ cũng trồng vài luống dưa chuột. Mỗi buổi sáng và mỗi buổi chiều tôi đều ra múc nước tưới cho vườn rau, đồng thời xem bọn dưa chuột đã leo tới đâu. Chúng lớn rất nhanh. Chỉ vài ngày đã vươn đến lưng chừng giàn, tầm chục ngày sau nữa là bắt đầu ra hoa. Những bông hoa vàng óng lấp lánh cười trong những dây và lá. Rồi thì chúng sẽ úa tàn, biến mất khi quả ngày một lớn lên.

Tôi hình dung thấy cái mùi của quả dưa chuột đầu tiên trong vườn, thơm thật là thơm. Những quả đẹp nhất, tròn trĩnh, căng mọng nhất mẹ đã đánh dấu bằng một sợi cỏ buộc ở cuống, đó là những quả dành làm giống. Tôi luôn là người đầu tiên được hái dưa chuột. Những quả dưa xanh thẫm, vẫn còn một ít phấn trắng, và nhựa luôn ứa ra trong veo ở cuống. Ở đây, không chỉ nhà tôi mà nhà nào cũng thế, những thức gì ngon nhất, đẹp nhất thường không bao giờ được ăn, mà để bán cho được giá.

Dưa chuột trong vườn lớn nhanh, nhưng nói thực là so với bây giờ thì cũng chả ăn thua gì. Bây giờ cứ cách ngày là người ta có thể thu một lứa dưa, có khi còn không kịp hái. Anh em tôi từ rừng về, bó củi vẫn còn trên vai, ngang qua luống dưa lại giơ tay vặt một quả. Không cần rửa cũng không cần gọt, hạ bó củi xuống chái bếp thì miệng đã kịp cắn hai ba miếng. Dưa chuột lúc nào cũng sai quả. Có lúc không ăn kịp, nó chín. Vàng ruộm. Quả gì chín cũng ngon, trừ dưa chuột. Dưa chuột mà chín thì không ai ăn nổi vì bỗng dưng nó giở chứng, lại còn nói theo cách của mẹ tôi là chua như gái góa.

Nhưng từ giờ, tức là từ giữa tháng Tư cho đến lúc những quả dưa chuột chín vàng cũng còn lâu lắm. Đủ để mưa mưa nắng nắng vài chục bận, đủ để ngày dài ra đêm ngắn lại, đủ để phơi phóng, gói kín, cất kỹ tất cả đồ giữ ấm của mùa đông.

Năm nay, ai ai cũng mong nắng sớm lên. Mong thời tiết khô ráo. Ẩm ướt như thế quá đủ rồi.

Tôi nhớ những luống dưa ở trong vườn khi ấy, giờ nếu còn thì nó đang trổ hoa.