Yêu khoảnh khắc phố

Và người ta muốn nhìn sâu hơn vào bức ảnh ấy, tự hỏi về những gì đằng sau, một ông thợ cặm cụi ngồi khâu, giày treo kín bức tường sau lưng, như những dấu chân đường cũ, những bước đi, như những khởi hành, mãi không nghỉ, bao năm rồi có mỏi vẫn không ngừng rong ruổi. Cô gái vừa ló ra từ khung cửa tối trên bậc thềm đầy nắng ngôi nhà kiến trúc cũ, giữa hai khoảng tối - sáng, bật lên một suy nghĩ tò mò về tuổi trẻ, về một gia đình, về lớp người đang vươn đến từ trong phố cũ. Người dắt xe đạp chở hoa chậm chậm đi, chỉ thấy từ phía sau là dáng hình lam lũ, áo cũ lỗi mốt, quần sờn, nón bạc mưa nắng, mà ngược lại, cả thúng hoa rực rỡ như đang bung ra, vun lên xanh, chồng lên nhau những đám màu. Hoa có bán vợi đi thì lòng mới vui được, chứ cả ngày vẫn um tùm thế thì thật không đành…

Mấy bức ảnh, kiểu ảnh thế ấy cũng đã quen mắt với người xem rồi. Thỉnh thoảng gặp được bức ảnh mới mới, lạ lạ, chớp lại những ảnh hình, tâm trạng không dễ gặp. Có ai đó lần nọ chụp được ảnh bà cụ bên bức tường gạch cũ chỗ cái “hốc” Ô Quan Chưởng, nắng hắt nửa tối nửa sáng, khuôn mặt nhăn nheo cuối đời cô đơn. Nghe bảo bà đã ở lâu ở chỗ ấy. Hay một lần nhà nhiếp ảnh cho tôi xem ảnh ông đã chụp người bạn gặp lại, nằm trên mảnh chiếu hè phố, sát một chân hàng rào...

Có những bức ảnh không phải dễ gặp như thế, và cả những ảnh đã thấy nhiều, gặp nhiều, cứ hao hao cùng kiểu “phom dáng”, như cái lá đỏ sót lại cành gầy, như ai vội gánh đôi quang thúng đựng gì trong mưa mờ nhòe, dáng xiêu về trước…, mỗi bức ảnh dù hiếm dù quen, đều thu lại một khoảnh khắc làm ta nghĩ ngợi. Chớp lấy một hình, một bất động lưu lại giữa phố, giữa ngõ, dưới cây, trong cửa, một dáng, một nét mặt, nét đôi tay, với vài đồ vật, cây cối…, mà như gọi lại thời gian, gợi một cảm xúc lịch sử, sử chung cộng đồng và sử một góc phố thôi, cũng giàu có lắm, hay một day dứt đời người, phận người. Tôi nhớ nhiều ảnh đã được xem, người phụ nữ đội thúng bánh mì trong ngõ Tạm Thương, nhà hai bên cao hút trên đầu vẽ khoảng “rãnh trời” hẹp. Đôi nam nữ đứng nói câu chuyện ở cửa nhà ngày lụt phố ngập nước đến đầu gối. Hàng cây giữa hè phố Phan Đình Phùng làm phố thêm um tùm “vòm rừng”, nắng lọc tinh mơ sương khói qua những tầng lá…

Tôi rất “nể” người cầm máy lang thang phố, giữ lại những khoảnh khắc mà sau đó khi nhìn ảnh, nó sẽ sống tiếp những diễn tiến không hẳn như đời thực cái người trong ảnh, mà bằng chiêm ngưỡng, bằng câu hỏi của người xem. Nó sẽ sống tiếp bằng tâm trạng, nhận biết và suy tưởng của người xem ảnh. Tự người cầm máy, khi nhận ra điều gì chợt đến từ quang cảnh, con người, vội giơ lên bấm máy, đã đang sống với bao nhiêu cảm xúc trong cuộc chìa tay đón rung động ngoài đời, rung động cây, chuyển động phố, những lung lay tinh lắm của thiên nhiên. Và từ đấy, vẻ đẹp được lưu, được nhân ra, truyền lan đi, qua những tâm hồn.

Thật tiếc là còn ít ảnh bày trên phố. Vài cơ quan khai mạc triển lãm ở cửa, ở hè, vài ngày cất đi, dân chúng chưa kịp thưởng lãm nhiều. Những không gian phố đi bộ, phố bích họa, công viên…, nếu có ảnh tác phẩm in trên chất liệu bền chắc cho người đi du lịch, đi chơi, đi dạo, đi tập thể dục… chiêm ngưỡng, và thỉnh thoảng lại thay loạt ảnh mới, chắc rằng từng khoảnh khắc phố ấy sẽ làm khán giả thêm yêu những thành phố mình đang sống.

Cho nên nếu có nhiều nữa đi, những triển lãm ảnh trong không gian công cộng thì hay lắm, để đem đến vẻ đẹp của sáng tạo, của lắng đọng, của tình cảm, để người dân được xen kẽ mà hài hòa giữa mưu sinh - thưởng thức nghệ thuật. Và biết đâu từng bức ảnh lại truyền cảm hứng để chính người dân tự chụp vẻ đẹp phố mình ở, con người sống quanh mình, nếu được trưng bày cho những người dân khác xem, thì cũng hấp dẫn lắm! Hãy kể nhiều thêm về vẻ đẹp thành phố chúng ta đang sống, bằng những ánh mắt người chụp đã thu lại đất, trời, cây, nước, khuôn mặt và lòng người qua năm tháng yêu thương.