Cốm Vòng - Hồn quê Hà Nội

Hà Nội vào thu với màu nắng mật ong phủ trên những nếp nhà cổ thâm trầm mái ngói và hương hoa sữa nồng nàn quấn bước chân phố hè. Hồ Gươm lăn tăn sóng in những chòm mây trắng… Như một thấp thoáng cổ tích làng lạc vào phố thị, hương cốm dịu dàng, ngọt ngào theo những bóng dáng áo nâu êm ả quang gánh thong thả len lỏi vào từng con ngõ nhỏ, mang theo nắng gió đồng quê gợi thương gợi nhớ, gợi hoài niệm xưa...

Không biết từ bao giờ, nói đến cốm là mặc định cốm làng Vòng, ngôi làng ngàn năm tuổi ở vùng ngoại thành Hà Nội về phía tây bắc. Làng có 4 thôn, nhưng không hiểu sao chỉ có cốm của thôn Vòng Hậu, Vòng Sở là dẻo, thơm, ngon ngọt thuộc loại danh bất hư truyền. Có lẽ hạt cốm Vòng gắn với truyền thuyết bàng bạc xa xưa của làng về những hạt ngọc thực mùa mưa bão, nên nó đã vượt lên sự bình dị chân quê để thành cực phẩm hương vị nhân gian, một vật phẩm nghệ thuật ẩm thực mang hương sắc Việt của người Hà Nội.

Cốm Vòng đã ra khỏi lũy tre làng, trở thành đặc sản quý tiến vua từ thời nhà Lý (1009 – 1225), còn theo những gói quà vượt đường thiên lý vào phương Nam, vượt ngàn trùng khơi ra bè bạn năm châu. Cốm Vòng là mỹ vị tao nhã nổi tiếng của người Tràng An lưu truyền ngàn năm sau vẫn nguyên vẹn sắc - hương - vị tuyệt phẩm. Cốm Vòng, món tặng phẩm trang nhã của Thần Nông đem từ những đồng quê bát ngát của tổ tiên Việt cho ta, không thể hứng chịu được những cái gì phàm tục.

Chỉ là một gói cốm nhỏ, mà như một tác phẩm mỹ thuật sắp đặt ngẫu hứng nhưng tinh tế để vương hoài niệm cho người xa Hà Nội, đánh thức ký ức ngủ quên những kỷ niệm phố Hà Nội, nôn nao tương tư khi mùa về, háo hức đón đợi như tình nhân xa nay trùng phùng… Những hạt cốm xanh ngọc tụ hương trời khí đất, đọng cả hồn quê và huyền thọai làng, được bọc bằng chiếc lá sen xanh thẫm phảng phất hương thơm thoát tục, bên ngoài buộc thêm một vài sợi rơm vàng không quá chặt, không quá lỏng, như gói cả hương, cả vị, cả huyền thoại lên hàng nghệ thuật một món quà dân dã của người Tràng An - người Hà Nội.

Ngay cả đến cách ăn, cũng là một nghệ thuật thưởng thức ẩm thực tuyệt vời chỉ có ở người Hà Nội. Cốm Vòng, đựng trong lá sen, chụm mấy ngón tay nhón vài hạt, thả nhẹ vào đầu lưỡi, nhẩn nha để vị cốm dẻo, thơm, ngọt tan ra, thấm vào…, cảm hết hương vị trời đất, đồng quê, nắng gió trong hạt cốm. Người Hà Nội còn có kiểu ăn cốm khá đặc biệt, hòa trộn vị ngọt của cốm với vị ngọt chuối tiêu, vị ngọt quả hồng chin, tạo nên sự tổng hòa vị ngọt rất khó gọi tên, nhưng không thể quên dù có đi khắp bốn phương trời, nếm đủ cao lương mỹ vị nhân gian… Chưa kể cốm Vòng còn được những đôi tay tuyệt khéo của người con gái Hà Nội tạo nên linh hồn nghệ thuật ẩm thực Hà Nội trong những món bánh cốm, chè cốm, xôi cốm, chả cốm… mà bất kỳ ai một lần nếm qua sẽ nhớ suốt cuộc đời.

Người phương Nam khi cầm trên tay cốm Vòng Hà Nội gói trong lá sen, cảm giác hình như đang được chiêm ngưỡng một miền quê cổ tích thu nhỏ với nhiều cảm xúc bâng khuâng ngày thu, như có một sợi tơ trời vô hình giăng mắc để tương tư Hà Nội cùng hương cốm phố.